Norki i coronawirus
Ogniska koronawirusa na fermach norek stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Astrid Iversen, wirusolożka z Oxford University (UK) podaje, że w rejonach farm, na których wykryto wirusa liczba osób chorujących na COVID-19 znacznie wzrosła.
Wirus między norkami przenosi się szybko i w sposób niekontrolowany, co jest związane z tym, że hodowane są w klatkach o małej przestrzeni i w dużym zagęszczeniu. Dotknięte wirusem zwierzęta stanowią ogromne zagrożenie rozprzestrzeniania się wirusa, który z łatwością może przenosić się na ludzi. Z tego względu uśmiercenie zwierząt z ferm dotkniętych infekcją jest najprawdopodobniej konieczne, twierdzi wirusolożka.
Wirusolog Jannik Fonager z SSI (Statens Serum Institut, Kopenhaga) dodaje, że niekontrolowane namnażanie się wirusa wśród norek stwarza warunki sprzyjające jego mutacji. Z tego względu sytuacja jest niepokojąca i wymaga bacznej obserwacji.
Francois Balloux dyrektor Instytutu Genetyki UCL (University College London) tłumaczy, że uśmiercenie norek w jego ocenie uzasadnione jest nie tyle z mutacją, co faktem, że fermy stanowią „rezerwuar COVID-19”. Dodaje, że „norki regularnie uciekają, a nie chcemy ryzykować przenoszenia się wirusa na dzikie zwierzęta”.
Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, ECDC opublikowało ocenę ryzyka w związku z mutacją SARS-Cov-2 wykrytą u norek oraz zalecenia dla lokalnych władz, których wdrożenie pozwoli zmniejszyć ryzyko dla zdrowia publicznego.
ECDC zaleca:
- Testowanie ludzi, w szczególności pracowników ferm oraz okolicznych mieszkańców i przeprowadzanie analiz wykrytego wirusa. Władze powinny wdrożyć systemowe rozwiązania dotyczące testowania i analizy wirusa oraz postępowania w przypadku stwierdzenia infekcji (izolacja, kwarantanna, śledzenie kontaktów, sekwencjonowanie i wykonywanie charakterystyki antygenowej).
- Zabezpieczanie pracowników ferm poprzez wdrożenie procedur chroniących ich przed zakażeniem, w szczególności przeszkolenie pracowników z uwzględnieniem trudności wynikających z bariery językowej w przypadku pracowników sezonowych, zapewnienie im wyposażenia ochronnego zabezpieczającego drogi oddechowe oraz oczy.
- Testowanie zwierząt i prewencja zapobiegająca rozprzestrzenianiu się wirusa, w tym systematyczne kontrole i nadzór nad fermami, cotygodniowe badanie zmarłych zwierząt. Chore zwierzęta powinny być odizolowane, testowane, wirus poddany sekwencjonowaniu i charakterystyce antygenowej. Należy rozważyć uśmiercenie zwierząt na fermach, gdzie wykryto infekcję, jak również zniszczenie niewyprawionych skór.
- Opracowanie programu działania w ramach strategii One Health (zakładającej interdyscyplinarną współpracę mającą na celu osiągnięcie optymalnego zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska). Współpraca między sektorami rolnictwa, zdrowia zwierząt (weterynarzami) oraz zdrowia ludzi jest konieczna dla zapewnienia szybkiej i efektywnej reakcji władz. Podkreśla się wagę uświadamiania szerokiej publiczności o zagrożeniach związanych z mutacją SARS-Cov-2 wykrytą u norek i informowania o wdrożonych strategiach obowiązujących hodowców norek, weterynarzy, pracowników ferm i współpracowników.
W świetle tych faktów, zaleceń ECDC oraz WHO konieczne jest jak najszybsze wdrożenie procedur nadzoru i kontroli na polskich fermach norek, regularne i rygorystyczne testowanie hodowców, pracowników, okolicznych mieszkańców oraz zwierząt, informowanie społeczeństwa o zagrożeniach związanych z hodowlą norek oraz o podjętych krokach. Ogniska koronawirusa na fermach norek stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Tym bardziej też uzasadnione jest całkowite wyeliminowanie tego niepotrzebnego, a bardzo istotnego ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa oraz wybuchu kolejnych pandemii jakim są fermy poprzez wprowadzenie zakazu hodowli zwierząt na futra z jak najszybszym skutkiem.
Ogniska koronawirusa wykryto na fermach norek w Danii, Holandii, Szwecji, Hiszpanii, Włoszech i Stanach Zjednoczonych, a w ostatnim tygodniu także na dwóch farmach w Grecji.
Dania
W Danii jest ponad 1000 farm norek. Do środy 18 listopada około 3 milionów zwierząt z dotkniętych wirusem farm zostały uśmierconych. Kolejne 25 farm jest pod obserwacją w związku z podejrzeniem obecności wirusa. Największy na świecie dom aukcyjny futra Kopenhagen Fur ogłosił kontrolowane zamknięcie działalności w okresie najbliższych 2-3 lat.
Holandia
Zakaz hodowli zwierząt na futra wprowadzono w 2013 roku z okresem przejściowym do 1 stycznia 2024 roku. Wiosną tego roku na fermach w Holandii wykryto koronawirusa u zwierząt oraz u prawcowników. 600 000 zwierząt z 41 farm zostało uśmierconych. Te wydarzenia spowodowały, że podjęto decyzję o skróceniu okresu przejściowego obowiązywania zakazu. Wszystkie fermy zostaną zamknięte do marca 2021 roku.
Szwecja
W czwartek 18 listopada szwedzka agencja zdrowia potwierdziła obecność koronawirusa wśród pracowników ferm norek. Wcześniej Szwecja raportowała WHO obecność koronawirusa wśród zwierząt. Wirus stwierdzony u ludzi oraz u norek jest analizowany.
Hiszpania
W Hiszpanii jest 38 farm norek. 90 % farm ulokowanych jest w rejonie Galicji. Latem uśmiercono 100 000 norek na farmie w północno-wschodniej Hiszpanii. Na koronawirusa zachorowali właściciele farmy oraz pracownicy. Wirusa potwierdzono też u 87% zwierząt. Minister rolnictwa powiedział, że decyzja o uśmierceniu została podjęta, aby uniknąć transmisji wirusa ze zwierząt na ludzi. Sytuacja na farmach w Hiszpanii jest przedmiotem rosnącej presji ze strony organizacji ekologicznych, w tym WWF, która określiła farmy mianem „bomb biologicznych”. Politycy żądają wprowadzenia systemu „wczesnego ostrzegania”, który pozwoli monitorować sytuację na fermach.
Jak dotąd nie podjęto jednak dalszych decyzji.
Włochy
Również we Włoszech potwierdzona została obecność koronawirusa wśród norek. W całym kraju jest około 600 000 norek na ośmiu farmach. Ujawniono co najmniej dwa przypadki pozytywnych wyników testów na SARS-CoV-2. Testy zostały wykonane w sierpniu, jednak nie zostały ujawnione. Włoska organizacja non-profit LAV (Lega Anti Vivisezione) po licznych interpelacjach kierowanych do Ministerstwa Zdrowia oraz Komitetu Naukowo – Technicznego uzyskała informację dopiero w końcu października. LAV na podstawie uzyskanych informacji wnioskuje, że ogniska wirusa znajdują się na fermach w Lombardii, gdzie dwa obiekty znajdują się w prowincji Cremona i jedno w prowincji Brescia. Jednak nie ustalono, gdzie dokładnie. Nie wiadomo też, czy testy przeprowadzano tylko u zwierząt z objawami czy także tych, które nie wykazują objawów, ale mogą być zakażone.
Zdaniem LAV nieujawnienie wyników, niepodjęcie dalszych działań przez władze odpowiedzialne za politykę zdrowotną to nieodpowiedzialne milczenie oraz inercja, a także narażanie zdrowia publicznego. Organizacja domaga się rygorystycznych kontroli farm, testowania zwierząt i ludzi oraz zakazu hodowli norek, aby wyeliminować to dodatkowe ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa.
USA
Szacuje się, że około 15 000 norek zmarło z powodu koronawirusa. Covid – 19 jest obecny na farmach w Utah, Wisconsin i Michigan. Farmy są objęte kwarantanną, jednak zwierzęta nie są uśmiercane. Brak jest w tym zakresie regulacji federalnych i procedur postępowania w razie stwierdzenia epidemii koronawirusa na farmie. Jak dotąd władze federalne pozostawiły decyzje, co do tego w jaki sposób zwalczać ogniska infekcji władzom stanowym. W USA jest 245 farm w 22 stanach. Weterynarz stanowy z Utah Dean Taylor stwierdza, że wirus zabił na farmach w tym stanie nawet 50 % zwierząt. Najciężej przechodzą go starsze norki, podczas gdy młode zwykle przeżywają. W Utah zmarło ponad 10 000 norek, w Winsconsin ponad 5 000. Michigan odmawia podania danych co do liczby zmarłych zwierząt.
Grecja
Minister Rolnictwa Grecji potwierdził obecność koronawirusa na dwóch farmach norek w rejonie Kozani na północy Grecji. Norki z tych farm w liczbie 2 500 zostaną uśmiercone. Wirusa stwierdzono także u hodowcy oraz pracowników. Zakażonych jest łącznie 10 osób.
Irlandia
W Irlandii są 3 farmy norek z łączną liczbą 120 000 zwierząt. Irlandia podjęła decyzje o uśmierceniu wszystkich zwierząt, mimo że brak jest testów, które potwierdzałyby obecność koronawirusa na którejkolwiek z farm.
Tekst: Joanna Hasiak
Źródła:
- https://www.thelocal.dk/20201118/danish-minister-resigns-over-mistakes-in-response-to-coronavirus-mink-outbreak
- https://www.thelocal.dk/20201117/danish-parties-agree-on-law-to-complete-culling-of-countrys-mink
- https://www.nature.com/articles/d41586-020-03218-z
- https://www.sciencetimes.com/articles/28248/20201116/data-show-covid-19-mutations-spreading-farmed-mink-dangerous-culling.htm
- https://www.theguardian.com/environment/2020/nov/19/danish-covid-mink-variant-very-likely-extinct-but-controversial-cull-continues
- https://www.nationalgeographic.com/animals/2020/11/denmark-mink-culling/